Uitgangspunten hybride onderwijs
voor PO en VO | gepubliceerd op 29 september 2020
Er kunnen verschillende redenen zijn voor het combineren van onderwijs op school en thuis. Denk aan een gedeeltelijke sluiting van de school, aan een leraar die ziek wordt en vanuit huis les wil geven, of aan zieke leerlingen die thuis hun lessen volgen. Hoe kun je met hybride onderwijs het leren versterken? Welke mix maken andere scholen van fysiek en online onderwijs? En welke keuzes maken zij bij het organiseren van hybride onderwijs?
De mix tussen fysiek en online onderwijs wordt ook wel hybride onderwijs of blended learning genoemd. Wilfred Rubens noemt praktische tips en belangrijke uitgangspunten bij het vormgeven van hybride onderwijs.
Uitgangspunten
De belangrijkste uitgangspunten volgens Rubens:
- Je gebruikt de sterke kanten van zowel fysiek als online onderwijs. Denk dus goed na: wat kan ik het beste online vormgegeven en wat het beste fysiek? Bijvoorbeeld: de pedagogische relatie kun je beter fysiek opbouwen, terwijl instructies prima online gegeven kunnen worden. Als dat niet lukt, kun je ook goed online oefenen.
- Leerlingen leren effectiever als je ze de inhoud actief laat verwerken. Laat de leerlingen met oefeningen actief de stof verwerken. Bijvoorbeeld door het opnemen van een podcast over de stof of door ze een mindmap te laten maken.
Tip: Lees ook de tips voor het gebruik van didactiek bij online onderwijs.
Ondersteuning met ict
Het is van belang je onderwijsproces te ondersteunen met ict. Denk daarbij ook aan Vier-in-balans van Kennisnet.
Een goede inzet van ict is extra belangrijk nu de organisatie van het onderwijs hybride wordt ingericht:
- Is de leerling thuis aan het werk? Dan zijn digitale leermiddelen (content en platformen) en goed werkende apparatuur en een internetverbinding noodzakelijk.
- Ook tijdens de fysieke contactmomenten maken leraren meer en meer gebruik van digitale leermiddelen voor het geven van instructie en het verwerken van opdrachten. De leraar zal zijn lessen livestreamen, opnemen en beschikbaar stellen via een online leeromgeving zoals de elektronische leeromgeving (elo). Dit vraagt iets van de deskundigheid van de leraar.
- Ook de digitale leerlingvolgsystemen, portfolio’s en de vele systemen die de logistieke processen ondersteunen (zoals roostering) zijn van groot belang. Hoe kun je dit zo inrichten dat het ondersteunend is aan het onderwijs?
Alert zijn op schermtijd
Nu scholen veel digitale leermiddelen gebruiken, neemt de schermtijd (het percentage van de dag dat de leerling achter scherm zit) toe. Het is goed als scholen helpen voorkomen dat leerlingen te lang achter een scherm zitten. Niet alleen voor hun eigen fysieke en mentale gezondheid, maar ook om de online component van het onderwijs in de nabije toekomst interessant te houden. Scholen houden al rekening met dit aspect en nemen het mee in de keuzes die ze maken, bijvoorbeeld door:
- een vak – dat wekelijks meerdere keren op het rooster staat – slechts één keer per week online te geven. De andere lessen zijn dan bedoeld voor begeleiding bij het werk.
- opdrachten die leerlingen thuis maken afwisselend digitaal en op papier te geven.
- afwisseling in de dag te brengen zodat leerlingen genoeg bewegen (pauzes, gerichte ontspanningsoefeningen, gymopdrachtjes verspreiden over een dag, et cetera).
Visie op hybride onderwijs
Kennisnet biedt in samenwerking met wijleren.nl een model om te kijken naar de keuzes die scholen maken. Scholen maken afwegingen op verschillende niveaus, die onderling samenhangen. Het samenstellen van zo’n mix vraagt om verschillende invalshoeken en keuzes voor alle aspecten van het onderwijs; vanuit de onderwijsdoelen en -waarden denkt een school na over het primaire proces, het vormgeven van de organisatie en de manier van volgen en de manier van sturen. Dat vergt veel van het bestuur en de schoolleiding in het maken van keuzes en het organiseren van die verandering, bijvoorbeeld naar hybride onderwijs. Het onderstaande schema biedt structuur voor het voeren van het gesprek hierover en voor het beschrijven van beleid.
Scenario’s en praktijkvoorbeelden hybride onderwijs
Hoe doen andere scholen het en uit welke scenario’s kun je kiezen? We verzamelen scenario’s en praktijkvoorbeelden op het gebied van hybride onderwijs.
Meer weten?
De Kennisrotonde van NRO heeft een goed overzichtsartikel voor het vo gemaakt over effectieve combinaties van onderwijs op school en thuis. NRO: “We putten hiervoor uit onderzoeksliteratuur over blended of hybride onderwijs en beschrijven welke leeractiviteiten goed online of digitaal uit te voeren zijn. Wanneer duidelijk is welke leeractiviteiten je het best op school of juist thuis (digitaal) kan laten plaatsvinden, wordt duidelijk welke mix het best werkt voor een specifieke school of klas. Op deze manier biedt dit artikel handvatten voor docenten en schoolleiders in het vo die op zoek zijn naar een antwoord op de vraag hoe de school hybride onderwijs voor het schooljaar 2020-2021 kan inrichten.”