Synchroon lesgeven
voor PO en VO | bijgewerkt op 27 september 2022
Wanneer een of meer leerlingen onderwijs op afstand volgen, zul je als leraar op zoek moeten gaan naar andere manieren voor het geven van jouw les. Eén van deze manieren is synchroon lesgeven, daarbij vindt het leren op hetzelfde moment plaats. De leraar geeft de les en de leerling (en) participeren tegelijkertijd in de (online) les. Je spreekt hierbij ook wel van een ‘live’ les.
Video is voor synchroon lesgeven een heel geschikt medium. Maar lesgeven met video is best even wennen, daarom is het goed heldere afspraken te maken. We onderscheiden twee soorten: Online lesgeven en Videostreamen vanuit de klas.
Wanneer een of meer leerlingen onderwijs op afstand volgen, zul je als leraar naar andere manieren moeten zoeken voor het geven van jouw les. Wil je algemene didactische tips hierover? Kijk dan bij lesgeven.
Op deze pagina vind je informatie over:
Platform
Het is nodig om een online plek te hebben waar leerlingen de les kunnen volgen. Veel scholen maken al gebruik van platformen als Google Workspace for Education (Google Classroom) en Office 365 (MS Teams) die die mogelijkheid bieden.
- Meer informatie over het gebruik van Google Workspace for Education en Office 365 in de klas vind je bij Platformen.
- Bekijk voor meer informatie over de (privacy)voorwaarden van verschillende applicaties de Reisgids Digitaal Leermateriaal
Online ‘live’ lesgeven
Een videoles of webinar is een zeer geschikt onderdeel voor het geven van les op afstand.
Enkele tips:
- Communiceer duidelijk met de leerlingen (en ouders) op welke manier je video wilt gaan inzetten en voor welke lesdoeleinden.
- Spreek altijd duidelijk en zit niet te dicht op je scherm. Laat leerlingen niet ‘in je neus kijken’.
- Zorg dat je in een neutrale omgeving zit, met liefst een rustige achtergrond.
- Zorg dat je een lichtbron (zoals een bureaulamp) gebruikt en dat die gericht is op je gezicht.
- Maak duidelijke afspraken over wat je van de leerlingen verwacht: hoe komen ze binnen in de online les en wat mogen ze wel of niet doen?
- Zorg ook voor ruimte voor de leerlingen om even met elkaar te praten, bijvoorbeeld aan het begin.
- Zorg voor een zichtbare agenda, net als in de reguliere situatie. Laat leerlingen hun vragen stellen in de chat.
- Begin de les altijd met de aanwezigheidscheck en check daarbij ook gelijk of leerlingen actief mee doen bijvoorbeeld door een korte to the point quiz.
- Heb je nog nooit een webinar of videoles verzorgd? Oefen een keer met collega’s.
Tips per lesfase:
- Voorkennis ophalen: kan door leerlingen vragen over het desbetreffende onderwerp te laten beantwoorden of door ze ter plekke activiteiten te laten uitvoeren waarmee de voorkennis kan worden getest, zoals een kleine quiz of presentatie. Maak een aantekening als leerlingen de vragen nog niet wisten, en ga hierover op een later moment het gesprek aan.
- instructie (en verlengde instructie met specifieke leerlingen): zorg dat de instructie maximaal 6 minuten is en ondersteun dit met een powerpoint of een fysiek bord die goed op het scherm te zien is. Vragen kunnen de leerlingen in de chat stellen. Na de 6 minuten stel je bijvoorbeeld 3 willekeurige leerlingen een vraag over de instructie. Een extra tablet of laptop voor een tweede scherm kan handig zijn om de vragen goed te volgen.
- Interactie: interactie kun je organiseren tijdens de instructies door vragen te stellen, te werken met de wisbordjes voor het scherm of door een poll in te stellen. Ook kun je leerlingen de achterliggende gedachte laten uitleggen, aan jou of aan medeleerlingen in break-outs.
- Verwerking: je kunt leerlingen in de les een verwerkingsopdracht geven aan het einde van de instructie. Deze verwerkingsopdracht maken zij dan direct; individueel, in tweetallen of in groepjes via breakoutrooms. Communiceer hierbij duidelijk hoe leerlingen vragen kunnen stellen en hoeveel tijd ze hebben. Zorg dat de leerlingen hun werk aan het einde inleveren. Een het einde van de les presenteren een aantal leerlingen hun opdracht en geeft de leraar feedback of de leerlingen peerfeedback.
- Afsluiten: Evalueer de les. Je kunt nog even blijven hangen om individuele vragen te beantwoorden en te kijken welke leerlingen nog extra ondersteuning kunnen gebruiken, waarvoor je dan nog even een apart moment inplant.
Op de kaarten van Irene van der Spoel geeft zij meer tips voor online lesgeven. De kaarten zijn ingedeeld in: een online les opstarten, online interactie, online instructie geven, online samenwerkend leren, online formatief toetsen, online feedback geven, een online les afsluiten en tips om online energie te behouden. Of bekijk het webinar waarin dit verder wordt toegelicht.
Videostreamen vanuit de klas
Wanneer de situatie speelt dat je alle leerlingen tegelijkertijd willen lesgeven, zonder dat iedereen fysiek in de klas aanwezig kan zijn dan is het streamen van de lessen een mogelijke oplossing. De leerling volgt daarbij precies dezelfde les maar dan online.
Belangrijk hierbij is dat de leerling wel de ruimte voelt om vragen te stellen of iets te zeggen in de les en dat er afspraken zijn over hoe hij of zij dat aangeeft en wie dit in de gaten houdt. Het kan bijvoorbeeld werken om een leerling in de klas de verantwoordelijkheid te geven (een buddy-systeem) om in de gaten te houden of de leerling online een vraag heeft of iets wilt zeggen.
Voor het streamen van video heb je allereerst nodig:
- Een goede internetverbinding op school.
- Een goede internetverbinding bij de leerling thuis.
- Een device waarop de leerling de stream kan bekijken.
Voor het opzetten van een videostream in de klas heb je verder nodig:
- Een camera.
- Een microfoon.
- Software om de stream op te nemen.
- Een platform om het videosignaal naartoe te sturen. De leerling kan daar de les bekijken.
Kies een camera
Je hebt meerdere opties bij het kiezen van een camera:
- Je kunt ervoor kiezen gebruik te maken van de ingebouwde webcam van de laptop van de leraar. Dit kan echter onpraktisch zijn omdat de laptop niet erg flexibel is, en daarmee de webcam evenmin.
- Beter is het een losse camera te gebruiken die bijvoorbeeld op een statief staat. Dat kan een simpele webcam zijn, maar ook een duurdere camera met beter beeld en een losse microfoon die beter geluid geeft. De losse camera en eventuele losse microfoon worden met een kabel verbonden met de laptop van de leraar.
- Een andere optie is om met de smartphone de les te streamen.
Kies een microfoon
- Je kunt gebruik maken van de microfoon die bij de webcam ingebouwd zit. Dit kan zowel bij de in de laptop of smartphone ingebouwde webcam, als bij een losse webcam. Het nadeel daarvan is dat deze bedoeld zijn om geluid van dichtbij op te vangen en in een klassituatie minder goed geluid opvangen.
- Een andere oplossing is het gebruik van een losse richtmicrofoon, die op het opnamemedium wordt aangesloten. Dit soort microfoons is bedoeld om op grotere afstanden geluid op te vangen en daarmee beter geschikt om te gebruiken in de klas om een leraar op te nemen die beweegt rondom het digitale schoolbord.
Zorg voor een veilig platform
Op de laptop van de leraar staat software die de stream doorstuurt naar het platform waarop de leerling de les ‘live’ kan bekijken. Het is belangrijk dat dit platform goed beveiligd is. Het gaat daarbij om het beveiligen van de communicatie tussen de camera, de laptop van de leraar, het platform en de laptop van de leerling. Het is ook belangrijk dat alleen leerlingen waarvoor de stream is bedoeld deze kunnen bekijken. Met andere woorden: de autorisatie en authenticatie moeten op orde zijn en de veiligheid van de beelden gewaarborgd. Het is belangrijk dat cameragebruik in de klas conform de AVG plaatsvindt. Kijk voor meer informatie bij platformen.
Praktijkvoorbeelden
- Hoe geef je tegelijk les aan leerlingen in de klas en leerlingen die thuiszitten met mogelijke coronaklachten? Lerares Duits Marloes Derksen van het Kennemer College in Beverwijk zorgt voor een duidelijke opbouw in haar les, zodat de leerlingen thuis gewoon mee kunnen doen. Lees bij Voortgezet Leren
- Wat maakt een online les anders dan een ‘offline’ les, behalve dat de leerlingen niet in de klas zitten maar thuis? Wat is hybride lesgeven? Is dat anders dan blended learning? En waar moet je rekening mee houden als je een goede online les wilt geven? Lees bij Voortgezet Leren
- Lees het artikel van Kennisnet: ‘Zo blijven leerlingen betrokken tijdens een online lesinstructie