Pedagogiek en motivatie
voor PO en VO | bijgewerkt op 7 juni 2021
Een goed pedagogisch klimaat staat of valt met het contact tussen de leraar en zijn leerlingen en de leerlingen onderling.
- Kijk voor meer informatie ook bij Mentale ondersteuning.
Als het contact goed is, voelen de leerlingen zich veilig, kunnen ze actief meedoen, zijn de leerprestaties hoger en kunnen leerlingen zich optimaal ontwikkelen. Het goede doen, op het juiste moment (ook in de ogen van de leerling) is ook bij onderwijs op afstand essentieel.
Heropening scholen: een goede start
De eerste dagen en weken op school is er vooral veel aandacht nodig voor het sociaal-emotionele aspect. Iedereen heeft op afstand onderwijs gekregen en veel meegemaakt. Zorg dat er voldoende tijd en aandacht is om al deze ervaringen met elkaar te verwerken en van het ‘echte’ contact met elkaar te genieten. Een paar voorbeelden:
- Hoe start je met de kinderen? Maak samen een fijn moment van het feit dat de scholen weer open zijn en dat veel kinderen elkaar weer kunnen. Zie voor nog meer voorbeelden en tips voor de eerste periode het filmpje van Daisy Mertens.
- Zorg voor ruimte om echt met elkaar in gesprek te gaan en om weer aan elkaar te wennen: hoe heeft iedereen deze tijd ervaren? Zorg daarnaast voor een veilige sfeer waarin – als dat nodig is – kan worden gesproken over verlies van familieleden of goede bekenden. Hiervoor kun je zowel groepsgesprekken als kleine informele gesprekken inzetten.
- Het kan zijn dat een leerling extra zorg en aandacht nodig heeft. Bij het NJI vind je hiervoor verschillende tips.
- De afgelopen tijd hebben alle leerlingen thuis gewerkt. Het is even wennen om met een groep bij elkaar te zijn en de fasen van groepsvorming kunnen nu weer terugkomen. Kijk of je hieraan extra aandacht kunt besteden. Deskundige René van Engelen geeft in zijn video veel bruikbare tips om aan de slag te gaan met de groepsdynamiek in de klas.
- Lees ook de pedagogische handreikingen voor het opnieuw met elkaar opstarten van De Vreedzame School.
Pedagogische doelen stellen
Werk ook in deze tijd aan pedagogische doelen. Sluit hierbij aan bij de manieren die je ook in de klas inzet. Dit houdt het herkenbaar voor de leerlingen. Veel methodes voor sociaal-emotionele ontwikkeling bieden ondersteuning bij hoe om te gaan met de thuissituatie. Denk ook na over vragen als: hoe verwacht je dat de leerlingen zich (online) gedragen? En hoe wil je dat er wordt gewerkt?
Stel kleine en haalbare doelen op, en doe dat het liefst samen met je leerlingen. Dit kan zowel klassikaal als individueel zijn. Kijk hoe je kunt reflecteren met elkaar en eventueel een beloning kunt instellen bij het behalen van de doelen.
Groepsgevoel
Zorg dat je leerlingen zich nog steeds onderdeel voelen van de groep. Als je synchroon werkt, kun je dit doen door minimaal 1 keer per week een groepssessie te houden. In deze sessie ligt de nadruk op gezellig samen iets ondernemen. In de bovenbouw van het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs kun je ervoor kiezen de leerlingen zelf deze sessies te laten voorbereiden, zodat het ook echt van hen wordt. In de onderbouw van het primair onderwijs kun je bij deze sessies ook de ouders laten aansluiten, zodat zij ook een groepsgevoel ervaren.
Als je asynchroon werkt kun je groepsgevoel creëren door een ludieke opdracht aan de leerlingen mee te geven. Verzamel daar bijvoorbeeld foto’s en filmpjes van en wissel die uit in een beschermde omgeving. Ook kun je een klassenblog bijhouden, waarin de leerlingen iets van elkaar kunnen lezen en waarin je bijvoorbeeld verjaardagen kunt aankondigen. In de onderbouw van het primair onderwijs kun je alle leerlingen een feesthoed of een tekening laten maken voor de jarige, of ze een liedje laten zingen en opnemen.
Sociale verbondenheid en motivatie
Volgens Rob Martens ligt in het onderwijs de nadruk vaak op cognitie – de zaken die je voor de Cito-toets moet leren. De sociale kant van het onderwijs wordt soms als bijzaak beschouwd. Tegelijkertijd betogen pedagogen als Luc Stevens (NIVOZ) al vele jaren dat er zonder relatie geen prestatie is. De in de psychologie gangbare motivatietheorieën benadrukken ook de sterke relatie tussen sociale verbondenheid enerzijds, en het diepgaand leren en intrinsieke motivatie anderzijds. In een webinar van Slimmer leren met ict gaat Rob Martens verder in op deze relatie en wat dit betekent voor afstandsonderwijs.
In onderstaande afbeelding zie je een korte samenvatting van de belangrijkste besproken onderdelen.
Leerlingen motiveren op afstand
- Hoe kunnen leerlingen op de basisschool en in het voortgezet onderwijs gemotiveerd worden om onderwijs te blijven volgen, ook op afstand? De Kennisrotonde geeft hierop antwoord in de publicatie ‘Afstandsonderwijs: Leerlingen motiveren op afstand’. Uit de publicatie blijkt dat een veilig pedagogisch klimaat de basis is voor het welbevinden van leerlingen. Daarnaast is persoonlijke aandacht van belang: leerlingen moeten zich gezien voelen. Ook zijn het bieden van keuzemogelijkheden, differentiëren en het bieden van uitdaging, begeleiding en structuur allemaal van belang.
- Het NJi heeft tips voor ouders gepubliceerd voor het motiveren van tieners voor onderwijs op afstand, vooral wanneer ouders zelf thuis aan het werk moeten.
- Bij de Nationale Onderwijsgids vind je een artikel met 6 tips om tieners gemotiveerd te houden tijdens thuisonderwijs.